'Hạ nhiệt' cửa ngõ Tân Sơn Nhất trước cao điểm
Ngày 31.3, Sở VH-TT-DL Bình Phước tổ chức ngày chạy Olympic vì sức khỏe toàn dân và giải việt dã truyền thống tỉnh Bình Phước năm 2024.Đi du lịch có nên mua vàng?
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
3 quán cà phê với không gian xanh mướt đến Seoul bạn chớ bỏ qua
Theo trang Earth ngày 25.1, sỏi mật trâu bò, được dùng để bào chế vị thuốc ngưu hoàng trong Đông y, đang trở thành mặt hàng thịnh hành trong thị trường chợ đen và các đường dây buôn lậu toàn cầu. Các băng nhóm tội phạm trên nhiều châu lục đã bắt đầu săn lùng sỏi mật, đặc biệt ở những nước có thế mạnh về sản lượng xuất khẩu gia súc như Brazil. Những thông tin truyền nhau về mức độ quý hiếm của sỏi mật bò khiến khi đêm xuống, các lò mổ tại Brazil trở thành mục tiêu của kẻ trộm. Sỏi mật gia súc đã trở nên có giá trị đến mức các thương nhân chợ đen sẵn sàng trả tới 5.800 USD/ounce (hơn 145 triệu đồng), gấp đôi giá vàng.Sỏi trong mật trâu bò đã được dùng làm thuốc đông y từ lâu đời và chỉ xuất hiện ở những con trâu bò bị bệnh. Sỏi thường được sấy khô, nghiền thành bột và sau đó kết hợp với các nguyên liệu khác để tạo thành những viên thuốc mà một số người tin rằng có thể giúp điều trị các tình trạng nghiêm trọng như đột quỵ. Một số lời đồn phóng đại sỏi mật bò như một loại "thần dược" trị bách bệnh càng khiến giá mặt hàng này tăng và đẩy mạnh làn sóng săn lùng sỏi mật ở các lò mổ bò.Nhu cầu tăng đã tạo ra làn sóng săn lùng sỏi mật bỏ ở Mỹ, Úc và đặc biệt là Brazil - quốc gia xuất khẩu bò lớn nhất thế giới năm 2023. Buôn bán sỏi mật trâu bò không bị cấm tại Brazil, song hoạt động trao đổi vật phẩm này đang được nở rộ ở thị trường chợ đen. "Người ta nghe về giá cao và họ dần mất kiểm soát" nhà nghiên cứu Daniela Gomes da Silva từ Đại học bang Sao Paulo (Brazil) nói với The Wall Street Journal.Điều tra viên tại Brazil Rafael Faria nói rằng ban đầu "còn tưởng đây là trò đùa", tuy nhiên ngày các xuất hiện các vụ trộm và buôn lậu sỏi mật bò để mang đến tay người mua. Mới đây, một nhóm cướp có vũ trang đã đột nhập trang trại ở gần thành phố Barretos, Brazil, trói chủ nhà cùng người cháu trai 6 tuổi trước khi bỏ trốn với số sỏi mật bò trị giá 50.000 USD.
Phút 54 cuộc so tài giữa CLB Bình Dương và SLNA ở vòng 14 V-League 2024 - 2025, Minh Trọng có bóng ở cánh trái. Hậu vệ sinh năm 2001 thực hiện quả tạt rất xoáy vào trong vòng cấm, sau đó Tiến Linh vượt mặt hai hậu vệ SLNA và thực hiện cú chạm bóng tinh tế bằng mũi giày để mở tỷ số trận đấu.Một bàn thắng mang phong cách Tiến Linh: ít chạm, gọn gàng, quan trọng nhất là hiệu quả.Trước đó ít ngày, một video về tình huống đỡ bóng lỗi của Tiến Linh được lan truyền trên mạng xã hội. Tiền đạo sinh năm 1997 bị gièm pha khi không thể đỡ gọn đường chuyền từ cánh trái của đồng đội. Lâu nay, Tiến Linh chưa thể hoàn thiện một số kỹ năng cơ bản để trở thành trung phong toàn diện. Từ bước một, bứt tốc, rê dắt đến đột phá, tất cả đều không phải điểm mạnh của chân sút đang chơi cho CLB Bình Dương. Dù vậy, Tiến Linh vẫn dẫn đầu danh sách ghi bàn ở V-League 2024 - 2025 với 10 bàn thắng. Bởi tiền đạo 28 tuổi làm tốt nhiệm vụ đưa bóng vào lưới. Với tiền đạo, đó là điều quan trọng nhất.Các bàn thắng của Tiến Linh ở V-League 2024 - 2025 hay các mùa giải trước đây thường có mô-típ na ná nhau, như đệm bóng cận thành, đánh đầu và đá phạt đền. Những pha xử lý quyết định của Tiến Linh thường nhanh gọn và chớp nhoáng, không động tác thừa. Anh hiếm khi rê dắt hay sút xa thành bàn, cũng ít khi có những tình huống bứt tốc dứt điểm dũng mãnh.Lối đá của Tiến Linh không bắt mắt, mà tập trung vào hiệu quả. Nhờ vậy, chân sút sinh năm 1997 đã có 67 bàn ở V-League và 38 bàn ở các cấp độ đội tuyển quốc gia. Anh cũng đoạt ngôi vua phá lưới AFF Cup 2022 và về nhì ở cuộc đua bàn thắng tại AFF Cup 2024. Sau tất cả những thành tích ấy, Tiến Linh vẫn đứng trên lằn ranh hoài nghi về năng lực. Bởi như đã nói, cách chơi của Tiến Linh không "nịnh mắt" số đông. Song, giá trị chuyên môn của cầu thủ nằm ở đóng góp cụ thể trong lối chơi, cùng sự bền bỉ. Đó là phẩm chất mà Tiến Linh có. Với 10 bàn thắng, Tiến Linh là chân sút nội duy nhất đua tranh sòng phẳng với các ngoại binh như Alan Grafite (8 bàn), Leo Artur, Lucao do Break (7 bàn) hay Geovane Magno (5 bàn). Do Xuân Son vẫn trong thời gian dưỡng thương, nên HLV Kim Sang-sik cần tính toán lại vị trí trung phong đội tuyển Việt Nam ở 2 trận đầu vòng loại Asian Cup 2027, lần lượt gặp Lào (tháng 3) và Malaysia (tháng 6).Phong độ xuất sắc của Xuân Son dường như khiến Tiến Linh bị lu mờ ở AFF Cup 2024, nhưng không thể phủ nhận giá trị của chân sút 28 tuổi. Trước khi Xuân Son có quốc tịch, Tiến Linh vẫn là tiền đạo Việt Nam giỏi nhất. Bóng đá nội phải chờ nhiều năm sau thời Công Vinh mới tìm được một cầu thủ nhạy bén, giỏi tìm thấy mành lưới đối thủ đến vậy.Không có Xuân Son, Tiến Linh là phương án tốt nhất để HLV Kim Sang-sik tái tạo hàng công. Tuy nhiên, chiến lược gia người Hàn Quốc không thể thay đổi theo cách "cơ học", tức là điền tên Tiến Linh thay Xuân Son. Mà ông Kim sẽ xoay chuyển lối chơi để phát huy năng lực học trò. Mẫu tiền đạo giỏi độc lập tác chiến, tì đè và giữ bóng chắc chắn như Xuân Son hợp với lối đá phản công nhanh và tấn công đơn giản. Còn với tiền đạo chỉ tập trung vào khâu săn tìm khoảng trống để ghi bàn như Tiến Linh, đội tuyển Việt Nam sẽ phải chơi theo cách khác: kiểm soát bóng nhiều hơn, tấn công có mảng miếng, ý đồ, chạy chỗ và chuyền bóng đều phải chuẩn mực hơn. Ở AFF Cup 2024, Xuân Son đã ghi bàn từ rất nhiều tình huống "mơ hồ", khi cơ hội ăn bàn không rõ ràng nhờ thể chất, kỹ thuật và tư duy vượt trội. Tiến Linh không phải mẫu tiền đạo dễ dùng như vậy. Để trung phong 28 tuổi ghi bàn, các pha tấn công cần được thiết kế bài bản và kỹ lưỡng hơn. Nhưng như đã đề cập, Tiến Linh có điểm mạnh của riêng mình. HLV Kim Sang-sik sẽ hưởng lợi nếu phát huy tốt năng lực tiền đạo này.
'Người đàn ông cháy đen tại bãi đất trống đường Tân Xuân 2' là tin giả
Ngày 25.2, Cục Thuế tỉnh Bình Định cho biết, ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Bình Định, vừa ký quyết định cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản, yêu cầu phong tỏa tài khoản đối với Ban Quản lý cảng cá Bình Định mở tại Ngân hàng NN-PTNT Việt Nam để thi hành thông báo tiền nợ thuế của Cục Thuế tỉnh Bình Định. Theo Cục Thuế tỉnh Bình Định, Ban Quản lý cảng cá Bình Định bị cưỡng chế do nợ thuế quá 90 ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp theo quy định. Số tiền bị cưỡng chế gần 450 triệu đồng.Qua đó, Cục Thuế tỉnh Bình Định yêu cầu Ngân hàng NN-PTNT Việt Nam trích tiền từ tài khoản, phong tỏa tài khoản của Ban Quản lý cảng cá Bình Định. Đồng thời, Ban Quản lý cảng cá Bình Định phải nghiêm chỉnh thực hiện quyết định này.Ngân hàng NN-PTNT Việt Nam có trách nhiệm trích tiền từ tài khoản, phong tỏa để nộp vào tài khoản của Cục Thuế tỉnh Bình Định mở tại Kho bạc Nhà nước Bình Định theo Lệnh thu Ngân sách Nhà nước. Ban Quản lý cảng cá Bình Định có địa chỉ tại P.Hải Cảng (TP.Quy Nhơn), là đơn vị sự nghiệp kinh tế tự trang trải toàn bộ kinh phí để hoạt động, có tư cách pháp nhân, được sử dụng con dấu riêng và được mở tài khoản tại các ngân hàng thương mại để hoạt động theo quy định hiện hành của nhà nước.Ban Quản lý cảng cá Bình Định hoạt động trong lĩnh vực tổ chức quản lý cảng cá, dịch vụ hậu cần thủy sản phục vụ cộng đồng nghề cá cho ngư dân.
